هر جنبه از روح و روان انسان ها در هر سنی نیازمند توجه است. خشم، شادی، غم و هیجان از وجوهی هستند که در صورت بی توجهی به آنها می توانند در آینده تأثیر مخربی بر زندگی و شرایط کاری انسان‌ها بگذارند. به راستی تعلیم و تربیت از مدرسه آغاز می شود و افراد یک اجتماع هر آنچه برای موفقیت نیاز دارند را باید از این محیط کسب کنند. آنها باید از کلاس های درس خود همکاری، مشورت، صداقت و خلاقیت را بیاموزند. علاقه و نیاز به کتاب را باید در مدرسه فرا بگیرند و اهمیت بیان ایده ها و طرح های خود بدون ترس از تمسخر را در این محیط درک کنند اما سؤال اینجاست که آیا محیط آموزشی نیز تأثیری در این موضوع دارد؟ به نظر می رسد که پاسخ مثبت است. در واقع هر چه مشارکت دانش آموزان در فعالیت های مدرسه بیشتر شود در آینده افراد آماده تری برای ورود به اجتماع خواهند بود. آنچه در ادامه می خوانید نکات کوچکی است در ارتباط با تأثیر یک محیط آموزشی خلاق بر فرایند یادگیری دانش آموزان.
محیط آموزشی خلاق
رنگ چگونه بر آموزش دانش آموزان تأثیر می گذارد؟
روز نخست مدرسه رفتن خود را به یاد بیاورید. دلتنگی، اشک و ترس از دور شدن از خانواده وجه اشتراک بیشتر ما در آغاز سال تحصیلی بود. در واقع ما از یک محیط گرم و نرم و مطلوب وارد فضایی خشک و منظم و بدون وجه اشتراک با خانه می شدیم پس چندان عجیب نبود که تا مدت ها ارتباطی با کلاس درس برقرار نکنیم. هرچند عده ای این موضوع را به سن و سال کودکان تازه دانش آموز ربط می دهند اما اگر دقت کنید این مقوله در سال های بعد و حتی تا انتهای دوران تحصیل نیز با شما همراه بوده است. در واقع محیط آموزشی نیز همانند بسیاری از موارد دیگر نظیر لباس، ابزار و حتی سرفصل های درسی باید با شرایط روحی و جسمی دانش آموزان سازگار باشد و به مرور همراه با بزرگ شدن آنها نیز تغییر کند. در اینجاست که رنگ ها اهمیت خود را نشان می‌دهند!
کودکان در خانه کمتر به تجهیزات و امکانات اهمیت می دهند اما به سرعت جذب دوستان و لوازم ساده و رنگارنگ خود می شوند. بنابراین هنگامی‌که پا به مدارس می گذارند نیز انتظار یک محیط جذاب و دوست داشتنی را دارند تا یک فضای مدرن و پر از امکانات! موضوعی که همچنان در ایران مغفول مانده و هنوز هم مدارس ابتدایی با شکل و شمایلی سنتی اما امکانات جدید نظیر تبلت و کامپیوتر تجهیز می شوند. البته که این امکانات فقط در شهرهای بزرگ و در مدارس خاص در اختیار دانش آموزان است و گروه کثیری از دانش آموزان همچنان هم از نامناسب بودن فضا و هم کمبود امکانات رنج می برند. این در حالی است که می توان با هزینه ای بسیار کم و اجرای رنگ های متنوع و خرید میز و صندلی های رنگارنگ دانش آموزان را با فضای آموزشی آشتی داد و زمینه تعلیمات بعدی را فراهم کرد. در واقع هر قدر که کلاس های درس در سطوح ابتدایی به محیطی آزاد همانند فضای خانه شباهت داشته باشند پذیرش آن توسط دانش آموزان آسان تر می شود.
محیط آموزشی خلاق
فضای کار گروهی
دانش آموزان به بودن در کنار دوستان خود علاقه دارند بنابراین می توان از این ویژگی برای افزایش مشارکت آنها و بالا بردن روحیه مشورت و کار گروهی استفاده کرد. بسیاری از سرفصل های درسی را می توان به گونه ای اجرا کرد که علاوه بر معلم دانش آموزان نیز در یادگیری یکدیگر نقش داشته باشند. این شیوه یک مزیت دیگر را نیز به همراه دارد و آن افزایش اعتماد به نفس و قدرت سخنوری در میان جمع است اما اجرای این روش پیش نیازهایی را می طلبد. در واقع چینش صندلی های کلاس نیز باید به شکل گروهی تغییر کند. بنابراین به صندلی و میزهایی نیاز داریم که به راحتی جا به جا شوند و پس از پایان کلاس نیز به آسانی به شکل رسمی و منظم خود بازگردند. افزون بر این میزها نیز باید به اندازه ای باشند تا توسط چندین دانش آموز مورد استفاده قرار گیرند.
محیط آموزشی خلاق
اهمیت کتابخانه مدارس
کتابخانه مدارس را چگونه تصور می کنید؟ البته این سؤال کمی عجیب به نظر می رسد چرا که دست‌کم تا یک دهه پیش بسیاری از مدارس فاقد کتابخانه بودند و در صورت وجود نیز انتظاری بیش از یک سالن بی روح و کسل کننده با قفسه هایی از کتاب های کهنه و در هم و برهم از آن نمی رفت. سرفصل درسی با عنوان زنگ کتابخوانی نیز به طور حتم تعریف نشده بود. پس پایین بودن سرانه مطالعه در این روزها چندان عجیب به نظر نمی رسد چرا که ما نیاز به کتابخوانی را در کودکان ایجاد نکرده ایم. این در حالی است که فرهنگ کتابخوانی نه از تلویزیون و رسانه ها و برای مردان و زنان بزرگسال و شاغل که از کودکان باید آغاز شود.
وجود فضایی اختصاصی در مدارس با ویژگی‌های یک کتابخانه واقعی به اندازه کلاس های درس اهمیت دارد. این مکان علاوه بر جذابیت طرح و رنگ باید از فضای کافی برای تحرک دانش آموزان و مبل و صندلی هایی راحت و جذاب برای نشستن آنها برخوردار باشد. در حقیقت دانش آموزان باید بتوانند به آسانی در میان دنیایی پر از کتاب غوطه ور شوند و پیش از به امانت گرفتن کتاب ها امکان مرور آنها را داشته باشند. به یاد داشته باشید که وجود کتابخانه در مدارس علاوه بر افزایش میزان مطالعه غیردرسی ادامه یادگیری پس از دوران تحصیل توسط دانش آموزان را نیز تضمین می کند.