تجاری سازی صنعت فرش و گلیم ابتدا در انگلستان شکل گرفت و پس از آن به سرعت در سایر نقاط نیز افزایش یافت. گلیم ها علاوه بر اینکه برای پوشاندن سطح زمین استفاده می شوند امروزه با بهره گرفتن از خلاقیت و هنر به یک وسیله زینتی در خانه ها بدل شده اند و با طرح و نقش های چشم نواز نه تنها به زمین بلکه به دیوارهای بی روح خانه ها رنگ بخشیده اند. کشورهایی که در زمینه تولید فرش فعالیت دارند با به تصویر کشیدن بخشی از تاریخ یا فرهنگ خود و بهره گیری از طبیعت و فضای پیرامون در طراحی برای زیبا و مؤثر کردن این صنعت دائما در تلاشند. از این رو در این مقاله قصد داریم به معرفی کشورهای برتر در تولید و صادرات فرش بپردازیم.
کشورهای برتر در تولید و صادرات فرش
هند
اولین کشور در لیست تولیدکنندگان گلیم کشور هند است. این کشور پهناور دارای صنایع دستی بی شماری است که در میان آنها گلیم و فرش از محبوبیت و توسعه خوبی برخوردار هستند. در دهه های اخیر هند توانسته است عنوان برترین صادرکننده فرش و گلیم در دنیا را از آن خود کند. با وجود بافندگان گلیم دستباف در هند ماشین های تولیدکننده گلیم توانسته اند برای یک میلیارد نفر ایجاد کسب و کار کنند. گلیم های هندی با داشتن تعداد بالای گره و بهره گیری از طرح های متنوع و گسترده سنتی و مدرن موردتوجه بسیاری قرارگرفته اند. گلیم های هندی از جنس پشم به نسبت ضخیم هستند که همین امر موجب شده گلیم هندی سنگین و با دوام باشد. بهترین قالی هندی Mahindras است، با این حال این محصول نمی تواند با فروش گلیم و فرش های هندی معمولی در بازار رقابت کند.
پاکستان
مونتاژ و صادرات فرش و گلیم در پاکستان دست کمی از هند ندارد. بافندگان فرش پاکستان اغلب پناهندگان افغانستانی هستند. از این رو باوجود بازگشت صدها هزار افغانستانی به خانه های خود به نظر می رسد آینده نامشخصی در انتظار صنعت گلیم و فرش پاکستان باشد. اما پاکستان با به کارگیری رنگ و طرح سنتی، کیفیت بسیار بالا و تعداد زیاد گره ها موفق شده توانایی خود را در گلیم و فرشبافی به اثبات برساند و از بافندگان فرش افغانستانی پیشی بگیرد. همچنین پاکستان با استفاده از ترکیب پنبه و پشم توانسته است نظر خریداران غربی را که بارنگ و طرح های شرقی غریبه هستند به خود جلب کند. از بهترین گلیم و فرش های پاکستان می توان به پیشاور و بوخره اشاره کرد که در هر دو از طرح های کلاسیک و رنگ های سنتی استفاده شده است.
کشورهای برتر در تولید و صادرات فرش
ایران
فرش و گلیم ایرانی زبانزد عام و خاص است. قدمت گلیم و فرشبافی در ایران بسیار طولانی است و طرح ها و نقشه های در هم تنیده فرش های ایرانی با سلیقه ایرانی و غیر ایرانی سازگار است. خلاقیت و به کار بردن تکنیک های به خصوص در آنها همواره موردتوجه صنعت فرشبافی در دنیا قرارگرفته است. ظرافت به کار رفته در گره ها در زیبایی فرش دستباف ایرانی نقش به سزایی دارد. صنعت بافندگی گلیم و فرش در ایران به شکل گسترده ای برای زنان ایرانی ایجاد اشتغال کرده است و زنان و دختران از هر قشر و سنی در ایران می توانند در این حیطه فعالیت کنند.
بافندگان ایرانی از ترک، بلوچ، لر، کرد و …، هرکدام با تصوری برخاسته از آداب و رسوم، طبیعت و رنگ آمیزی مناطق خود در طراحی گلیم و انتخاب رنگ های آن بهره گرفته اند. همین امر باعث شده که نه تنها شکل ایرانی گلیم حفظ شود بلکه گلیم و فرش های دستباف هر منطقه بیانگر زادگاه خود باشند. فرش ایران با قدمت بسیار و استفاده از طرح های قدیمی و داشتن فرایند تولید، تکنیک و طرح های مختص به خود از محبوبیت و شهرت زیادی در دنیا برخوردار است. این محبوبیت نه تنها مدیون طرح و رنگ بلکه ناشی از کیفیت بالا و سبک گره نیز هست. ایران سابقه ای طولانی در صنعت فرش و گلیم دارد و بافندگان گلیم و فرش ایرانی طرح های بی نظیری را در طول تاریخ پدید آورده اند.
افغانستان
بافندگان افغانستانی بافندگان قبیله ای هستند. از این رو بافت های قبیله ای از مشخصه های بارز گلیم و فرش افغانستان است. در ابتدا گلیم های افغانستانی در خود افغانستان بافته و پس از آن جمع آوری و به کشورهای دیگر صادر می شدند. اما با توجه به نابسامانی های موجود در این کشور در سال های اخیر بیشتر بافندگان افغانستانی به کشورهای دیگر به خصوص پاکستان مهاجرت کرده و در آنجا مشغول به کار شده اند. با این حال هنوز تعدادی بافنده در افغانستان مشغول به کار هستند. گلیم و فرش های بافت افغانستان به پاکستان فرستاده، در آنجا شست و شو و پاکسازی می شوند و تحت عنوان بافت پاکستان به فروش می رسند.
کشورهای برتر در تولید و صادرات فرش
چین
چین نیز برای سال های طولانی در راستای تولید فرش و گلیم شرقی فعالیت داشته است. فرش های چینی علاوه بر زیبایی دارای کیفیت خوبی نیز هستند اما باید گفت که هنوز به صورت کامل در مسیر شکوفایی قرار نگرفته اند. همچنین باید گفت که تولید فرش چینی امروزه عمدتاً به صورت ماشینی صورت می گیرد.
ترکیه
فرشبافی از نخستین هنرهای سنتی در ترکیه است. بافندگان ترکیه عمدتاً زن هستند و در طول سال ها هنر و مهارت خود را به تکامل رسانده اند. به علت تقاضای فراوانی که برای گلیم و فرش ترکیه صورت گرفته این کشور تولیدات خود را در این زمینه افزایش داده است. به گونه ای که ۹۹ درصد از همه گلیم و فرش ها در ترکیه توسط زنان در خانه ها یا کارگاه های صنایع دستی تولید می شوند. معروف ترین فرش های ترکیه فرش های سلجوقی و عثمانی هستند.
کشورهای برتر در تولید و صادرات فرش
بلژیک
در میان کشورهای غربی شاید هیچ کدام نتوانسته اند به اندازه بلژیک در صنعت گلیم و فرش پیشرفت داشته باشند. به دلیل بالا بودن کیفیت فرش و گلیم در بلژیک میزان تقاضای این فرش بالاست. فرش ها و گلیم های بلژیک مانند ترکیه دستباف هستند. کشور بلژیک تولید و صادرات فرش را از چند قرن پیش شروع کرده و این صنعت طی سال های اخیر رشد چشمگیری داشته است از این رو کالایی ارزشمند و پر منفعت برای کشور خود محسوب می شود.
مصر
مصر گلیم و فرش های زینتی بی نظیری دارد و اغلب به عنوان مرکز فروش تولیدات گلیم و فرش عربی شناخته شده است. معروف ترین قالیچه عربی، قالیچه پرنده علاءالدین است.
کشورهای برتر در تولید و صادرات فرش
تبت
گلیم و فرش های تبتی اغلب در صومعه ها استفاده می شوند. فرش و گلیم بافته شده توسط بافندگان تبتی در واقع یک بوم نقاشی بی نظیر هستند که توسط پشم بومی تبت ساخته می شوند. گلیم و فرش های دستباف تبتی محصولی نوین در طراحی فرش به شمار می روند.
نپال
آخرین کشور از لیست کشورهای تولیدکننده گلیم و فرش نپال است. از محصولات طبیعی نپال ابریشم بامبو معروف ترین محصولی است که در گلیم و فرش های دستباف مورداستفاده قرار می گیرد. این موضوع و همچنین تکنیک های سریع و کارآمد گره زدن در فرش های دستباف نپال منجر به کاهش هزینه های تولید گلیم و فرش در این کشور شده است.
مطمئناً صنعت گلیم، فرش و قالیچه در کشورهای دیگر نیز کم و بیش پررونق است. اما در حال حاضر کشورهای نامبرده در رأس تولید و صادرات گلیم و فرش در دنیا قرار دارند.